Πως να γράφετε και να μη γράφετε μια εκτενή περίληψη (executive summary/abstract/review)

Διομήδης Σπινέλλης
Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
dds@aueb.gr

Παράδειγμα από την Οδύσσεια: Λάθος

Το έργο αυτό εξετάζει το ταξίδι του κεντρικού ήρωα μέχρι την πατρίδα του. Η πρώτη ραψωδία ασχολείται με τις αποφάσεις των θεών του Ολύμπου σχετικά με τον Οδυσσέα και τη συμπεριφορά των μνηστήρων. Η επόμενη ραψωδία περιγράφει τις ενέργειες του Τηλέμαχου σχετικά με την αναζήτηση του πατέρα του και τα νέα που μαθαίνει. Στη συνέχεα περιγράφεται το ταξίδι του Οδυσσέα και ο τρόπος που καταλήγει στο παλάτι του πατέρα της Ναυσικάς καθώς και τις συζητήσεις που έχει ο Οδυσσέας εκεί και τη συμμετοχή του στους αγώνες. Η ραψωδία που ακολουθεί περιλαμβάνει τις περιγραφές του Οδυσσέα σχετικά με την άλωση της Τροίας, την τροφή των Λωτοφάγων, τον Κύκλωπα, τον Αίολο και τα δώρα του, τους Λαστρυγώνες, την Κίρκη και το ταξίδι του στον ´Αρη. Ο Οδυσσέας συνεχίζει περιγράφοντας τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπισε από τις Σειρήνες, τη Χάρυβδη και τη Σκύλλα καθώς και την παρεξήγηση που συνέβη στο νησί του Ήλιου. Το έργο συνεχίζει με την περιγραφή της αποστολής του Οδυσσέα στην Ιθάκη και τον τρόπο φιλοξενίας του βοσκού Εύμαιου. Εκτενώς ακόμα περιγράφονται οι ενέργειες της Αθηνάς σχετικά με τον Τηλέμαχο, τον Οδυσσέα και τους συγγενείς των μνηστήρων. Η αλαζονική συμπεριφορά των μνηστήρων παρουσιάζεται με μελανά χρώματα. Στο τέλος του έργου περιλαμβάνεται εκτενής αφήγηση των διαδικασιών με τις οποίες ο Οδυσσέας κατατροπώνει τους μνηστήρες, και αναγνωρίζεται από την Πηνελόπη.

(Το παραπάνω είναι απλώς αφήγηση του πίνακα περιεχομένων. Είναι αόριστο και χρησιμοποιεί υπερβολικά την παθητική φωνή. Δεν μας δίνει να καταλάβουμε τα πραγματικά γεγονότα της ιστορίας)

Παράδειγμα από την Οδύσσεια: Σωστό (σύντομη περίληψη)

Οι θεοί στον Όλυμπο αποφασίζουν ότι ο Οδυσσέας έχει παραμείνει πολύ καιρό στο νησί της Καλυψούς ενώ παράλληλα οι μνηστήρες ζητούν επίμονα το χέρι της Πηνελόπης. Ο Δίας στέλνει τον Ερμή στην Καλυψώ να της ζητήσει να αφήσει τον Οδυσσέα. Το καράβι όμως του Οδυσσέα καταστρέφεται και ο Οδυσσέας μισοπνιγμένος προσφεύγει ως ικέτης στην πριγκίπισσα Ναυσικά. Στο δείπνο αποκαλύπτει το όνομά του και περιγράφει την άλωση της Τροίας και την τροφή των Λωτοφάγων που έκανε τους συντρόφους του να χάσουν τη διάθεση να επιστρέψουν. Αναφέρει ακόμα το μονόφθαλμο ανθρωποφάγο Κύκλωπα και εξηγεί πως τον τύφλωσαν και του ξέφυγαν κρεμασμένοι κάτω από τα πρόβατα. Στη συνέχεια ο Αίολος τους έδωσε καλό άνεμο για το δρόμο, αλλά οι σύντροφοί του άνοιξαν τον ασκό με τους άλλους ανέμους και ελευθέρωσαν έναν τυφώνα που τους γύρισε στους Λαιστρυγόνες - γίγαντες που τους βομβάρδιζαν με τεράστιους βράχους. Οι λίγοι που γλίτωσαν κατέληξαν στη νησί της μάγισσας Κίρκης που τους μεταμόρφωσε σε χοίρους. Χάρη στις συμβουλές του μάντη Τειρεσία ο Οδυσσέας δεμένος στο κατάρτι γλίτωσε από τις σειρήνες που καλούσαν τους ταξιδιώτες με πλανερά τραγούδια και από τη δίνη της Χάρυβδης. Όταν ο Οδυσσέας έφθασε στην Ιθάκη, σχεδίασε μαζί με τον Τηλέμαχο πώς θα κατατροπώσουν τους μνηστήρες. Ο Οδυσσέας επέστρεψε στο παλάτι μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο. Η Πηνελόπη είπε στους μνηστήρες πως όποιος περάσει τη χορδή στο τόξο του Οδυσσέα και με αυτό στείλει ένα βέλος μέσα από 12 μάτια τσεκουριών θα πάρει το χέρι της. Μόνο ο Οδυσσέας τα κατάφερε, και, στη συνέχεια, μαζί με τον Τηλέμαχο και δύο βοσκούς κατατρόπώσαν τους μνηστήρες. Στη σύγκρουση που ακολούθησε την επόμενη μέρα με τους συγγενείς των μνηστήρων η Αθηνά επεμβαίνει και καλεί όλους να ζήσουν από εκεί και πέρα ειρηνικά.

Παράδειγμα από την Οδύσσεια: Σωστό (εκτενής περίληψη)

Οι θεοί στον Όλυμπο αποφασίζουν ότι ο Οδυσσέας έχει παραμείνει πολύ καιρό στο νησί της Καλυψούς. Οι μνηστήρες ζητούν επίμονα το χέρι της Πηνελόπης, ενώ ο Δίας τους στέλνει ένα χρησμό που προδικάζει την καταστροφή τους. Ο γιος του Οδυσσέα, Τηλέμαχος, πηγαίνει στο βασιλιά Νέστορα για να πληροφορηθεί για τον πατέρα του. Ο Νέστορας του αναφέρει ότι οι περισσότεροι Έλληνες έχουν επιστρέψει από την Τροία εκτός από δύο: τον Μενέλαο, ο οποίος χάνοντας το δρόμο έμεινε επτά χρόνια στην Αίγυπτο, και τον Οδυσσέα. Ο Νέστορας διαθέτει μια άμαξα στον Τηλέμαχο για να πάει στο Μενέλαο, ο οποίος τον πληροφορεί ότι ο Οδυσσέας παραμένει, παρά τη θέλησή του, κοντά στην Καλυψώ. Ο Δίας στέλνει τον Ερμή στην Καλυψώ να της ζητήσει να αφήσει τον Οδυσσέα. Το καράβι όμως του Οδυσσέα καταστρέφεται από την οργή του Ποσειδώνα και ο Οδυσσέας βγαίνει στη στεριά μισοπνιγμένος. Προσφεύγει ως ικέτης στην πριγκίπισσα Ναυσικά. Στο δείπνο που του παραθέτει ο βασιλιάς πατέρας της ο Οδυσσέας δακρύζει όταν ακούει ένα τραγούδι για τον Τρωικό πόλεμο. Ο Οδυσσέας τότε αποκαλύπτει το όνομά του και περιγράφει την άλωση της Τροίας και την τροφή των Λωτοφάγων που έκανε τους συντρόφους του να χάσουν τη διάθεση να επιστρέψουν στην πατρίδα. Αναφέρει ακόμα το μονόφθαλμο Κύκλωπα που έφαγε δύο συντρόφους του και εξηγεί πως κατάφεραν να του ξεφύγουν κρεμασμένοι κάτω από τα πρόβατα, αφού πριν τον είχαν τυφλώσει. Στη συνέχεια ο Αίολος τους έδωσε καλό άνεμο για το δρόμο, αλλά οι σύντροφοί του άνοιξαν τον ασκό με τους άλλους ανέμους που είχε δώσει στον Οδυσσέα νομίζοντας πως ήταν λάφυρα και ελευθέρωσαν έναν τυφώνα που τους γύρισε στους Λαιστρυγόνες - γίγαντες που τους βομβάρδιζαν με τεράστιους βράχους. Οι λίγοι που γλίτωσαν κατέληξαν στη νησί της μάγισσας Κίρκης. Αυτή μεταμόρφωσε τους συντρόφους τού Οδυσσέα σε χοίρους, ο ίδιος τη γλίτωσε χάρη σε ένα βοτάνι που του είχε δώσει ο Ερμής. Η Κίρκη του είπε πως για να επιστρέψει στην πατρίδα του θα πρέπει να περάσει από τον Αδη. Εκεί ο τυφλός μάντης Τειρεσίας του έδωσε συμβουλές για το υπόλοιπο ταξίδι. Έτσι, πίσω στη θάλασσα γλίτωσε από τις σειρήνες που καλούσαν τους ταξειδιώτες με πλανερά τραγούδια, κυβερνώντας το πλοίο δεμένος στο κατάρτι, και από τη δίνη της Χάρυβδης, ενώ έχασε έξι συντρόφους του από τη Σκύλλα. Στο νησί του Ήλιου που κατέληξαν οι υπόλοιποι σύντροφοί του, προκάλεσαν την οργή του και τον καταστροφικό κεραυνό του Δία θυσιάζοντας τα κοπάδια του παρά τις προειδοποιήσεις του Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας τελείωσε τη διήγηση του λέγοντας πως μόνος αυτός κατέληξε στο νησί της Καλυψούς. Ο βασιλιάς Αλκίνοος έδωσε αμέσως διαταγές να τον στείλουν στην Ιθάκη. Όταν έφθασε εκεί η Αθηνά τον μεταμορφώνει αμέσως σε γέρο και τον συμβουλεύει να συναντήσει τον γέρο βοσκό Εύμαιο. Αν και δεν του αποκαλύπτει την ταυτότητά του ο Εύμαιος τον φιλοξενεί υποδειγματικά. Η Αθηνά καλεί τον Τηλέμαχο να επιστρέψει σπίτι και τον συμβουλεύει πώς να αποφύγει την παγίδα των μνηστήρων. Ο Τηλέμαχος επιστρέφοντας αναγνωρίζει τον Οδυσσέα τον οποίο η Αθηνά έχει μεταμορφώσει στην παλιά του μορφή και μαζί σχεδιάζουν πώς θα κατατροπώσουν τους μνηστήρες. Ο Οδυσσέας επιστρέφει στο παλάτι μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο. Ο σκύλος του τον αναγνωρίζει και αμέσως μετά ψοφάει. Όταν ζητάει τροφή από τους μνηστήρες ο Αντίνοος τον βρίζει και τον χτυπάει. Ο Οδυσσέας δεν αποκαλύπτει την ταυτότητά του στην Πηνελόπη, η οποία βάζει τη δούλα Ευρύκλεια να του πλύνει τα πόδια, και τότε αυτή αναγνωρίζει ένα σημάδι στο πόδι του, αλλά ο Οδυσσέας την παρακαλεί να μην τον αποκαλύψει. Η Πηνελόπη λέει στους μνηστήρες πως όποιος περάσει τη χορδή στο τόξο του Οδυσσέα και με αυτό στείλει ένα βέλος μέσα από 12 μάτια τσεκουριών θα πάρει το χέρι της. Μόνο ο Οδυσσέας τα καταφέρνει, και μαζί με τον Τηλέμαχο και δύο βοσκούς κατατροπώνουν τους μνηστήρες. Η Πηνελόπη όμως δεν πιστεύει την ταυτότητα του Οδυσσέα μέχρι που αυτός της θυμίζει πώς είχε φτιάξει το κρεβάτι τους σε κορμό ζωντανής ελιάς, με το παλάτι κατασκευασμένο μετά γύρω του. Την επόμενη μέρα συναντά τον πατέρα του, τον παλιό βασιλιά Λαέρτη και μαζί με τον Τηλέμαχο ερίζουν με τους συγγενείς των μνηστήρων. Η Αθηνά επεμβαίνει και καλεί όλους να ζήσουν από εκεί και πέρα ειρηνικά.

Παράδειγμα από σχολικό βοήθημα: Αρχικό κείμενο

Το παρακάτω κείμενο, με τίτλο «Μεταλλαγμένα τρόφιμα. Λύση ή απειλή;», παρά τις αδυναμίες του, έχει χρησιμοποιηθεί ως παράδειγμα για τη συγγραφή περίληψης σε βοήθημα για μαθητές λυκείου (https://www.taexeiola.gr/%CF%80%CF%89%CF%82-%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CF%89-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%B7%CF%88%CE%B7/) και εμφανίζεται πρώτο σε σχετική αναζήτησή.

«Πολλοί υποστηρίζουν ότι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα μπορούν να δώσουν μια λύση στο επισιτιστικό πρόβλημα των χωρών που υποφέρουν. Στις Δυτικές χώρες όμως, είναι ακόμα περισσότεροι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα αποτελούν απειλή για την υγεία των καταναλωτών. Ποιο δρόμο πρέπει να διαλέξουμε άραγε; Ας δούμε για αρχή τι εννοούμε με τον όρο «μεταλλαγμένα». Μεταλλαγμένα καλούνται τα προϊόντα που παράγονται στο εργαστήριο έπειτα από εφαρμογή της γενετικής μηχανικής. Σαν σκοπό τους έχουν την εμφάνιση νέων χαρακτηριστικών ή την ενίσχυση κάποιων υπαρχόντων σε διάφορα προϊόντα, εισάγοντας με την βοήθεια της γενετικής γονίδια από έναν ιό ή βακτήριο ή ακόμα και από κάποιο φυτό ή ζώο, σε ένα διαφορετικό οργανισμό, για παράδειγμα ένα καλλιεργούμενο φυτό. Το αποτέλεσμα συνήθως αποσκοπεί στην εμφάνιση ανθεκτικών χαρακτηριστικών όπως για παράδειγμα, αντοχή των φυτών στην ξηρασία ή σε ακατάλληλές καιρικές συνθήκες για την ανάπτυξή τους σε διαφορετικά από τα προβλεπόμενα κλίματα.

Το παραπάνω παράδειγμα, αποτελεί τον κύριο λόγο που προβάλλεται από τους υποστηρικτές αυτής της διαδικασίας, θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα δοθεί λύση στο επισιτιστικό πρόβλημα των χωρών του τρίτου κόσμου. Για παράδειγμα, με την δημιουργία ενός μεταλλαγμένου προϊόντος, μπορεί να κατασκευαστεί ένα υβρίδιο λαχανικών που να αντέχει στα ξηρά κλίματα ή ένα αντίστοιχο υβρίδιο σιτηρών που να μπορεί να δώσει μεγάλη παραγωγή προϊόντων, χωρίς ιδιαίτερη ποσότητα νερού. Η αλήθεια είναι, ότι αυτή η λύση φαντάζει ιδανική και ικανή να σώσει πολλές ζωές.

Από την άλλη πλευρά, όσοι αντιτίθενται στην παραγωγή μεταλλαγμένων τροφίμων, παρουσιάζουν σαν κύριο πρόβλημα την ανάπτυξη χαρακτηριστικών έξω από τη φύση, αλλά και την ανάπτυξη γονίδιων που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Συμπερασματικά, το αποτέλεσμα της δημιουργίας μεταλλαγμένων τροφίμων μπορεί να αποτελεί άμεση λύση για ορισμένες περιπτώσεις αλλά λόγω της πρόσφατης έντονης δραστηριότητας των γενετιστών, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα μελλοντικά αποτελέσματα της χρήσης των μεταλλαγμένων προϊόντων στην δημόσια υγεία. Οπότε το δίλημμα παραμένει: Να σώσουμε κάποιες ζωές σήμερα, αλλά να βάλουμε σε κίνδυνο τις ζωές των παιδιών μας σε μερικά χρόνια;»

Μαρία Τουμπή

Παράδειγμα από σχολικό βοήθημα: Ακατάλληλη προτεινόμενη περίληψη

H προτεινόμενη περίληψη συνοψίζει κυρίως το είδος του περιεχομένου της κάθε παραγράφου του αρχικού κειμένου, αλλά δεν μας διαφωτίζει ιδιαίτερα για το πραγματικό περιεχόμενό του. Ο αναγνώστης θα χρειαστεί τελικά να ανατρέξει στο πλήρες κείμενο για να καταλάβει το θέμα.

«Η αρθρογράφος πραγματεύεται το ζήτημα των μεταλλαγμένων τροφίμων και διερωτάται εάν αποτελούν λύση για το επισιτιστικό πρόβλημα ή απειλή για τους καταναλωτές. Αρχικά, μέσω της διατύπωσης του ορισμού των «μεταλλαγμένων προϊόντων», αναφέρεται με παραδείγματα στον σκοπό, τον τρόπο, αλλά και στα αποτελέσματα της παραγωγής τους. Στη συνέχεια, παραθέτει τα επιχειρήματα που τίθενται υπέρ και κατά της χρήσης τους. Καταλήγοντας, επισημαίνει ότι αν και τα μεταλλαγμένα προϊόντα δύνανται να αποτελέσουν λύση σε κάποια προβλήματα, δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί άμεσα η αποτελεσματικότητα ή η επικινδυνότητά τους λόγω της πρωιμότητας των ερευνών σε αυτόν τον τομέα.»

94 λέξεις

Παράδειγμα από σχολικό βοήθημα: Περιεκτικότερη περίληψη

Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, αυτά δηλαδή που παράγονται με τη χρήση γενετικής μηχανικής, αποτελούν αμφιλεγόμενη λύση για το επισιτιστικό πρόβλημα. Αν και η ανθεκτικότητά τους στην ξηρασία μπορεί να αυξήσει την παραγωγή τροφίμων σε δύσκολες συνθήκες, οι αντιτιθέμενοι σε αυτά φοβούνται ότι μπορεί στο μέλλον να βρεθούν χαρακτηριστικά που να τα καθιστούν επικίνδυνα για τη φύση και τη δημόσια υγεία. Συνεπώς υπάρχει δίλημμα μεταξύ των ζωών που θα σωθούν σήμερα και των άγνωστων μελλοντικών συνεπειών.

74 λέξεις

Βιβλιογραφία (άλλη προσέγγιση)

Περιεχόμενα